Ông Bùi Quốc Dũng, Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước vừa có thông tin về kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ Kiểm toán nhà nước trong việc thực hiện Nghị quyết số 90-NQ/ĐU ngày 19/02/2021 về "Lãnh đạo đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động của ngành (trong đó việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin là cơ bản) giai đoạn 2020-2025".
Ông Bùi Quốc Dũng, Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước
Theo đó, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Đảng bộ KTNN, cùng với sự nỗ lực của toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức và kiểm toán viên, việc triển khai Nghị quyết số 90-NQ/ĐU đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, tạo ra những chuyển biến tích cực và toàn diện trong mọi mặt hoạt động của Ngành. Nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của ứng dụng CNTT đã được nâng lên rõ rệt, từ đó tạo tiền đề cho việc hình thành một môi trường làm việc ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại. Các kết quả nổi bật bao gồm:
Chuyển đổi mô hình hoạt động và kiện toàn tổ chức đơn vị chuyên trách CNTT: Một trong những dấu ấn quan trọng là việc thành lập Cục Công nghệ thông tin trực thuộc KTNN theo Nghị quyết số 1044/NQ-UBTVQH15 ngày 23/4/2024 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cục CNTT chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/6/2024. Sự ra đời của Cục CNTT không chỉ đơn thuần là việc kiện toàn về mặt tổ chức, mà còn mang ý nghĩa chiến lược, mở ra cơ hội lớn để tập trung nguồn lực, chuyên môn hóa và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, phát triển kiểm toán số, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý, chính sách phục vụ ứng dụng CNTT và chuyển đổi số: Để công tác ứng dụng CNTT được triển khai một cách đồng bộ, thống nhất và có định hướng rõ ràng, KTNN đã đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng và ban hành kịp thời hệ thống các văn bản quy phạm, chương trình, đề án và quy chế quản lý về CNTT. Điểm nhấn là việc ban hành Chiến lược phát triển và Kiến trúc tổng thể CNTT của KTNN giai đoạn 2019-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Đây là văn bản mang tính định hướng chiến lược cho toàn bộ hoạt động phát triển và ứng dụng CNTT của Ngành, giúp KTNN chủ động thích ứng và hội nhập với dòng chảy của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Bên cạnh đó, việc hoàn thành ban hành Kiến trúc Cơ sở dữ liệu (CSDL) của KTNN đã tạo tiền đề vững chắc cho việc xây dựng các CSDL ngành theo hướng tập trung, thống nhất, đảm bảo tính toàn vẹn và khả năng chia sẻ dữ liệu.
Phát triển hạ tầng CNTT hiện đại, đồng bộ và đảm bảo an toàn, an ninh thông tin: Nhận thức được hạ tầng là nền tảng, KTNN đã đầu tư xây dựng hạ tầng CNTT ngày càng hiện đại, đồng bộ. Hiện tại, KTNN vận hành 02 Trung tâm dữ liệu, đáp ứng tốt yêu cầu triển khai các phần mềm ứng dụng, khai thác dịch vụ mạng, phục vụ hiệu quả hoạt động chỉ đạo, điều hành và chuyên môn nghiệp vụ. Song song với phát triển hạ tầng, công tác đảm bảo an toàn, an ninh thông tin luôn được đặt lên hàng đầu. KTNN đã triển khai nghiêm túc, hiệu quả các quy định tại Nghị định số 85/2016/NĐ-CP về đảm bảo an toàn thông tin theo cấp độ và Chỉ thị 14/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các giải pháp bảo mật tiên tiến, bao gồm cả các giải pháp của Ban Cơ yếu Chính phủ đã được áp dụng để bảo vệ thông tin trong quá trình soạn thảo, lưu trữ, truyền đưa tài liệu, đặc biệt là các tài liệu thuộc danh mục bí mật nhà nước và tài liệu quan trọng, trên môi trường mạng và các thiết bị đầu cuối.
Đổi mới mạnh mẽ phương thức quản lý, điều hành của KTNN thông qua ứng dụng CNTT: Trong những năm qua, KTNN đã không ngừng đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào công tác quản lý, điều hành, coi đây là một trong những giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động của toàn Ngành. Đến nay, 13 phần mềm phục vụ công tác quản lý, điều hành đã được xây dựng và triển khai, tạo nên sự thay đổi căn bản trong mô hình quản trị nội bộ của KTNN. Đáng chú ý, hệ thống phần mềm Quản lý văn bản và hồ sơ công việc đã cho phép toàn bộ quá trình xử lý, phê duyệt và lưu trữ văn bản được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử, giúp rút ngắn thời gian xử lý công việc và đảm bảo tính công khai, minh bạch. Các lĩnh vực quản lý khác như nhân sự, đào tạo, tài chính, thi đua – khen thưởng cũng được số hóa một cách toàn diện, góp phần hiện đại hóa quy trình điều hành. Bên cạnh đó, việc triển khai các ứng dụng tích hợp trên thiết bị di động và hệ thống báo cáo nhanh đã tạo điều kiện thuận lợi để lãnh đạo các cấp nắm bắt thông tin, ban hành chỉ đạo điều hành kịp thời, hiệu quả mọi lúc mọi nơi. Nhờ đó, công tác quản lý của KTNN ngày càng tinh gọn, linh hoạt và thích ứng nhanh với yêu cầu thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong khu vực công.
Tăng cường ứng dụng CNTT để thay đổi phương thức tổ chức hoạt động kiểm toán: 14 ứng dụng hỗ trợ trực tiếp cho công tác kiểm toán đã được phát triển và áp dụng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát, quản lý hoạt động kiểm toán và hỗ trợ đắc lực cho tác nghiệp của kiểm toán viên. Các phần mềm giúp theo dõi sát sao tiến độ kiểm toán, tổng hợp kết quả kiểm toán một cách nhanh chóng và chính xác, đồng thời theo dõi chặt chẽ việc thực hiện các kiến nghị kiểm toán trên toàn Ngành. Nhiều công cụ hỗ trợ chuyên sâu đã được xây dựng cho kiểm toán viên trong các lĩnh vực phức tạp như đầu tư xây dựng cơ bản, kiểm toán doanh nghiệp và tài chính ngân hàng. Phần mềm Quản lý hoạt động kiểm toán đã trở thành một công cụ quản lý tập trung, xuyên suốt từ khâu lập kế hoạch kiểm toán năm, kế hoạch kiểm toán trung hạn, đến lập phương án tổ chức kiểm toán chi tiết, thực hiện kiểm toán, tổng hợp kết quả và theo dõi thực hiện kiến nghị. Công tác số hóa hồ sơ kiểm toán cũng được đẩy mạnh, tạo lập cơ sở dữ liệu hồ sơ kiểm toán điện tử phục vụ hiệu quả cho việc quản lý, lưu trữ, tra cứu và khai thác, từng bước hình thành dữ liệu lớn (Big Data) của KTNN.
Những năm qua, KTNN đã xác định chuyển đổi số là mũi nhọn ưu tiên hàng đầu. Mới đây, Tổng Kiểm toán Nhà nước đã nhấn mạnh việc ứng dụng AI trong kiểm toán là "nhiệm vụ cấp bách, cần triển khai ngay" để nâng cao hiệu quả quản lý, phù hợp với chủ trương chuyển đổi số quốc gia. Quyết tâm đó đã được cụ thể hóa bằng hành động. Trong tháng 4 vừa qua, KTNN đã thí điểm ứng dụng AI trong hoạt động kiểm toán tại cuộc Kiểm toán Chuyên đề việc đầu tư, ứng dụng phần mềm công nghệ thông tin, các hoạt động thuê dịch vụ công nghệ thông tin phục vụ chuyển đổi số tại các địa phương giai đoạn 2021-2024. Những kết quả bước đầu rất đáng khích lệ. AI đã hỗ trợ kiểm toán viên phân tích dữ liệu và lựa chọn mẫu kiểm toán hiệu quả hơn; đã cập nhật tự động các quy định pháp luật, so sánh đối chiếu dữ liệu trên phạm vi rộng để có các đánh giá chính xác, toàn diện và hỗ trợ kiểm toán viên đưa ra kết luận khách quan hơn.
Bên cạnh đó, KTNN đã chủ động và tích cực triển khai kết nối, trao đổi dữ liệu điện tử với các bộ, ngành như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước và Bảo hiểm xã hội Việt Nam theo các quy chế phối hợp đã được ký kết. Cổng thông tin công khai Báo cáo kiểm toán điện tử đã được xây dựng, cung cấp thông tin kịp thời, minh bạch cho các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Ngân sách của Quốc hội, Ủy ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan hữu quan. Việc hoàn thành xây dựng và triển khai Cổng trao đổi thông tin đã tạo ra một kênh trao đổi dữ liệu điện tử đa chiều, hiệu quả giữa KTNN và các đơn vị được kiểm toán. Thông qua cổng này, các đơn vị được kiểm toán có thể cung cấp dữ liệu điện tử, đồng thời KTNN cũng trao đổi các thông tin liên quan đến hoạt động và kết quả kiểm toán trên môi trường mạng một cách an toàn, bảo mật. Tính đến nay, KTNN đã cấp hơn 6.800 tài khoản cho trên 2.700 đơn vị được kiểm toán và tiếp nhận hơn 11.000 báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán ngân sách, dự toán kinh phí. Một bước tiến đáng chú ý là vào năm 2022, KTNN đã triển khai thành công thí điểm kiểm toán từ xa tại Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. Cuộc kiểm toán này đã hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, tạo tiền đề quan trọng cho việc nhân rộng mô hình kiểm toán từ xa, hướng tới chuyển đổi số toàn diện trong hoạt động kiểm toán.
Triển khai và nâng cao năng lực kiểm toán CNTT: Kiểm toán CNTT, một lĩnh vực kiểm toán chuyên sâu và có vai trò ngày càng quan trọng, đã được KTNN chú trọng phát triển và đạt được những kết quả bước đầu rất tích cực. Nhiều cuộc kiểm toán CNTT đã được thực hiện, đưa ra các phát hiện quan trọng, đặc biệt là những phát hiện dựa trên việc áp dụng các kỹ thuật phân tích dữ liệu tiên tiến. Các cuộc kiểm toán CNTT nổi bật có thể kể đến như: cuộc kiểm toán tại Bảo hiểm xã hội Việt Nam (năm 2022), cuộc kiểm toán chuyên đề việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19 và các chính sách hỗ trợ, cuộc kiểm toán hệ thống CNTT tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank), và cuộc kiểm toán tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội (MB). Để chuẩn hóa và nâng cao chất lượng kiểm toán CNTT, KTNN đã ban hành Hướng dẫn kiểm toán CNTT, tổ chức các hoạt động kiểm toán CNTT theo phương pháp tiếp cận dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu, tham khảo các chuẩn mực và hướng dẫn quốc tế của INTOSAI, ASOSAI. Công tác đào tạo cũng được quan tâm, với việc ban hành các tài liệu đào tạo kiểm toán CNTT theo 2 cấp độ: cơ bản và nâng cao, nhằm xây dựng đội ngũ kiểm toán viên CNTT ngày càng chuyên nghiệp.
Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán thông qua hợp tác quốc tế: Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, KTNN đã chú trọng đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức quốc tế trên cả ba phương diện: kỹ thuật công nghệ, kinh nghiệm và tài chính để phát triển, đẩy mạnh hoạt động ứng dụng CNTT của KTNN. Các chương trình, dự án hợp tác quốc tế về CNTT với các tổ chức kiểm toán khu vực như ASOSAI và quốc tế như INTOSAI đã tạo điều kiện để KTNN học hỏi, tiếp cận các mô hình tiên tiến, từng bước ứng dụng hiệu quả CNTT vào hoạt động kiểm toán công. Hiện nay, KTNN là thành viên chính thức và tích cực của nhiều nhóm công tác quan trọng về ứng dụng CNTT vào hoạt động kiểm toán thuộc INTOSAI, tiêu biểu như Nhóm công tác về dữ liệu lớn (WGBD), Nhóm công tác về kiểm toán CNTT (WGITA),.... Đặc biệt, trong năm 2024, KTNN đã chủ trì tổ chức thành công Hội nghị thường niên lần thứ 8 của Nhóm công tác về dữ liệu lớn của INTOSAI (WGBD) tại tỉnh Ninh Bình.
Bên cạnh đó, KTNN cũng tích cực mở rộng hợp tác song phương với các tổ chức nghề nghiệp quốc tế; điển hình, ngày 22/5/2025 vừa qua, KTNN đã chủ trì, phối hợp với Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA) tổ chức thành công Hội thảo "Chia sẻ kinh nghiệm và thực tiễn lĩnh vực kiểm toán công – Ứng dụng công nghệ trong ngành kiểm toán", tạo diễn đàn trao đổi chuyên sâu về xu hướng đổi mới công nghệ trong lĩnh vực kiểm toán khu vực công. Trong thời gian tới, KTNN sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng CNTT, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), vào hoạt động kiểm toán, trong đó hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng nhằm hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và chia sẻ kinh nghiệm. Việc thành lập Nhóm công tác nghiên cứu ASOSAI lần thứ 14 với trọng tâm thúc đẩy ứng dụng AI trong kiểm toán công là bước đi cụ thể, thể hiện quyết tâm đổi mới, nâng cao tính hiệu lực và hiệu quả hoạt động kiểm toán trong bối cảnh số hóa ngày càng sâu rộng.
