Sàn thương mại điện tử liên tục tăng phí tạo áp lực lên nhà bán hàng - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Từ ngày 27-10 tới, sàn thương mại điện tử TikTok Shop áp dụng loại phí mới mang tên "phí xử lý đơn hàng" ở mức 3.000 đồng/đơn (đã bao gồm thuế) cho mọi đơn hàng, không phân biệt giá trị hay số lượng.
Trước đó, sàn này cũng đã tăng đến 300% phí hoa hồng nền tảng đối với người bán hàng tiêu chuẩn. Chính sách mới khiến "rổ phí" thêm chồng chất, bào mòn lợi nhuận và gia tăng rủi ro kinh doanh cho người bán hàng online.
Sàn nhìn nhau tăng phí trước mùa cao điểm
Chuẩn bị bước vào giai đoạn cao điểm của mùa mua sắm cuối năm và khởi động mùa Tết 2026, anh Hải Nam (TP.HCM), kinh doanh quần áo thể thao trên TikTok Shop, "ngán ngẩm" trước tin nền tảng này tiếp tục "vẽ" thêm một loại phí mới.
Anh cho biết tiểu thương như mình vốn đã phải gánh hàng loạt chi phí từ phí sàn như phí hoa hồng, voucher extra (chính sách khuyến mãi mà người bán phải cùng sàn chia sẻ chi phí giảm giá cho khách hàng)... Tổng cộng, các khoản này đã chiếm khoảng 23 - 30% doanh thu mỗi đơn hàng.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Nguyễn Thị Ánh Hồng, Giám đốc thương mại điện tử hệ thống bán lẻ 24hStore, cho biết người bán hàng, nhất là tiểu thương không nên "đặt cược" chỉ một kênh là sàn mà nên mở rộng thêm: website riêng, Facebook/Instagram bán hàng, Zalo, kênh livestream riêng, hoặc hợp tác với các sàn nhỏ hơn. Việc đa kênh giúp giảm phụ thuộc vào nền tảng tăng phí.
Đồng thời xem xét thêm các kênh offline (pop-up, bán tại cửa hàng vật lý, chợ, hội chợ cuối năm) nếu có thể - khi online bị "siết" phí thì offline có thể là bù đắp.
"Tiểu thương có thể áp dụng tăng giá trị để bù chi phí bằng cách nâng cấp trải nghiệm khách hàng như: đóng gói đẹp hơn, chăm sóc sau bán tốt hơn, hậu mãi, combo khuyến mãi riêng... để khách hàng chấp nhận mua với giá hơi cao hơn. Đồng thời chọn các sản phẩm có biên độ cao hơn thay vì cố đua giá thấp (ví dụ sản phẩm độc quyền, sản phẩm có USP (điểm khác biệt) rõ ràng... hoặc nhập số lượng nhỏ để kiểm tra trước)", bà Hồng đề xuất.
Đặc biệt, theo doanh nhân này, trong bối cảnh sàn thương mại điện tử liên tục tăng phí, người bán hàng nên chủ động tập trung xây dựng thương hiệu riêng thay vì chỉ làm "cửa hàng nền tảng". Khi khách hàng nhớ tới một thương hiệu rõ ràng, họ sẽ tìm đến ngay cả khi ở ngoài nền tảng sàn, và đó là đòn bẩy để chuyển sang kênh riêng.
Bên cạnh đó, người bán cũng nên đẩy mạnh sử dụng việc tiếp thị nội dung, livestream, truyền thông xã hội để tạo "cộng đồng" khách hàng trung thành, giảm phụ thuộc hoàn toàn vào lượng khách từ sàn.
"Người bán có thể tập trung vào sản phẩm có tỉ lệ hoàn trả thấp, dễ bán hoặc sản phẩm trend (xu hướng) cuối năm, chứ không dàn trải hàng trăm mã nhỏ lẻ. Ngoài ra, họ có thể thử mô hình "hàng đặt" (pre-order) để giảm tồn kho và rủi ro nếu thấy phí nền tảng và chi phí vận hành quá cao", bà Hồng chia sẻ.
Các tiểu thương cùng học kỹ năng livestream chuyên nghiệp trong chương trình “Kỹ năng bán hàng livestream chuyên nghiệp” tại phim trường E2E Studio (TP.HCM) - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Cần giảm phụ thuộc sàn
Trước thực tế đó, không ít người bán đang tìm cách đa dạng hóa kênh phân phối để tránh phụ thuộc hoàn toàn vào sàn thương mại điện tử, nhưng đây là sự chuyển đổi cần có chiến lược bền vững.
Thạc sĩ chính sách công Huỳnh Hồ Đại Nghĩa cho rằng xét theo quy luật vận hành của kinh tế số, việc các sàn thương mại điện tử bổ sung thêm loại phí mới là điều tất yếu, xu hướng đã phổ biến trên thế giới. Điều đáng chú ý là các nền tảng hiện có quyền tự quyết cao, nhưng cần khẳng định rằng điều này không đồng nghĩa là họ có thể vận hành trong "vùng xám".
Cần có cơ chế công khai cấu trúc phí, tham vấn cộng đồng người bán (đặc biệt là nhóm tiểu thương, trước khi áp dụng chính sách), cùng với việc ban hành bộ quy tắc ứng xử bảo vệ cả người bán và người tiêu dùng. Đồng thời, cần khung pháp lý để công nhận và bảo vệ tiểu thương trực tuyến.
Ông cũng kiến nghị các sàn thương mại điện tử cần phân tầng mức phí theo giá trị đơn hàng, ngành hàng hoặc quy mô người bán, cũng như minh bạch hiệu quả sử dụng phí, tạo kênh phản hồi chính sách công khai.
Về phía tiểu thương, cần liên kết theo nhóm ngành, chia sẻ chi phí, đa kênh hóa để giảm phụ thuộc vào một nền tảng duy nhất.
"Thương mại điện tử đang bước vào giai đoạn trưởng thành", ông Nghĩa nhấn mạnh. Thành công không chỉ được đo bằng tăng trưởng, tổng giá trị giao dịch, mà còn bằng chất lượng hệ sinh thái và sự công bằng giữa các bên tham gia.
Tung khuyến mãi, kéo khách hàng mua ngoài sàn
Theo ghi nhận, thời gian gần đây nhiều gian hàng bắt đầu kéo khách từ sàn sang các kênh mạng xã hội như Facebook, Instagram, Zalo hoặc trở lại mua sắm trực tiếp tại cửa hàng.
Bằng cách tung ra chương trình khuyến mãi, ưu đãi riêng cho khách mua ngoài sàn, người bán hàng online muốn tạo thêm động lực cho người tiêu dùng thay đổi thói quen mua hàng. N
guyễn Thảo Vân (22 tuổi), sinh viên Trường đại học Văn Lang, cho biết mới mua một bộ màu nước giá gần 350.000 đồng qua fanpage Facebook của một nhãn hàng, được tặng thêm cọ vẽ và hình dán (sticker).
"Nếu mua trên sàn thì giá cao hơn, không được tặng quà", Vân chia sẻ. Tiếp cận người bán qua kênh Facebook, nhưng cô vẫn tin tưởng vì trang có dấu xác thực (tick xanh), có thương hiệu rõ ràng, bạn bè và bản thân cũng đã mua nhiều lần.
Song song đó, nhiều thương hiệu cũng chuyển hướng khách về website riêng với mức giá linh hoạt và mẫu mã phong phú hơn. Một số khác đầu tư trở lại cửa hàng vật lý để tăng trải nghiệm trực tiếp cho khách.
Lợi nhuận bị 'bóp chẹt' vì sàn tăng phí cao, tiểu thương bán ít để giữ lời
