Đến trụ sở 12 Duy Tân để lấy báo đi phát hành - Ảnh tư liệu
Ấp ủ trong những giấc mơ hòa bình giữa chiến tranh, hoài thai từ những Bản tin dành cho thanh niên của Hội Liên hiệp thanh niên - học sinh - sinh viên giải phóng Sài Gòn - Gia Định những ngày đầu thống nhất, sau những cuộc họp vừa căng thẳng vừa đầy hứng khởi, 2-9-1975
Chiếc xe ba gác "huyền thoại" dùng để chở báo Tuổi Trẻ phát hành những ngày đầu
Con đường của Tuổi Trẻ
Lật giở tập báo cũ, số thứ 2 (phát hành ngày 10-9-1975) ở trang 5 có một bài báo nhỏ mang tên Câu chuyện phát hành ký tên phóng viên Phan Minh. Những dòng kể chuyện với độc giả rặt giọng Sài Gòn: "Nghe nói đồng chí Hai Sinh - phó bí thư quận đoàn Bình Chánh - hỏi: tại sao thanh niên có thể bỏ 40 đồng để mua một điếu Capstan phì phà vài hơi là hết mà không thể lấy 30 đồng mua một tờ báo?
Ngày hôm sau ở quận đoàn 11, đồng chí Tám Nghĩa nói đang phát động phong trào đọc sách báo cách mạng, phải làm sao cho thanh niên ghiền báo như thuốc lá vậy. Đồng chí Kiệt quận 5 thì nói: thuốc lá hút thử rồi thấy hay hay, từ hay hay đến chỗ quen, từ chỗ quen đến thấy ngon, từ ngon đến không thể bỏ được... Đọc báo cũng vậy, làm sao cho báo đến tay thanh niên, đọc thấy hay hay, thấy cần thiết, rồi quen, rồi ghiền, không sao bỏ được".
Bạn đọc Nguyễn Hoài Lâm với số báo Tuổi Trẻ đầu tiên ra ngày 2-9-1975 mà ông trân trọng gìn giữ - Ảnh: GIA TIẾN
Con đường không chỉ màu xanh
Kỷ yếu 50 năm của Tuổi Trẻ ghi lại những dấu mốc đầy tự hào: từ tờ tuần báo năm 1975 in mỗi số vài ngàn bản, đến 1981 Tuổi Trẻ đã tăng lên 2 kỳ mỗi kỳ 80.000 bản, rồi cứ vậy đều đặn tăng kỳ - tăng trang - tăng lượng phát hành - tăng ấn bản.
Đến năm 2006, Tuổi Trẻ đã thật sự là nhật báo 20 trang - 7 kỳ/tuần - 480.000 bản/kỳ, cùng với Tuổi Trẻ Cuối Tuần (từ 1983), Tuổi Trẻ Cười (từ 1984), Tuổi Trẻ Online (từ 2003) phủ sóng 24/24h...
Từ những năm 1980, Tuổi Trẻ đã phát hành ra các tỉnh và nhanh chóng phủ toàn quốc, tổ chức phóng viên thường trú và cộng tác viên khắp nơi, mở nhiều văn phòng đại diện tại các vùng đông bạn đọc báo. Từ những năm 2000, Tuổi Trẻ tổ chức in báo trực tiếp ở nhiều thành phố cả nước để mỗi sáng sớm tờ báo xuất hiện nóng hổi trên tay bạn đọc dù là ở đâu.
Hành trình trưởng thành cùng báo Tuổi TrẻĐỌC NGAYThế nhưng đó không phải con đường phát triển thẳng tắp và tươi thắm màu xanh. Những trang báo của những năm đầu tiên luôn rạng ngời lý tưởng và niềm tin vào tương lai tươi sáng, nhưng những người làm báo thì mỗi ngày đều phải vượt qua trùng trùng khó khăn.
Bởi đó là những năm bao cấp, cả thành phố - cả nước nơi nơi khó chồng lên khó: hệ thống quản lý nặng cơ chế xin - cho, nền kinh tế kế hoạch "ngăn sông - cấm chợ", cộng thêm tình trạng kinh phí thiếu, vật tư thiếu, cơ sở sản xuất thiếu, nhân lực thiếu ở khắp các ngành nghề.
Nỗ lực của những người làm báo Tuổi Trẻ thuyết phục được bạn đọc mua báo, ai cũng hồ hởi khi có thể tăng số lượng in, nhưng lượng giấy cấp phát không tăng được - vẫn chỉ 18 tấn/năm.
Có lúc nhà in tự động cắt số lượng xuống chỉ còn một nửa. Có lúc nhà in yêu cầu báo chỉ in 4 trang, 8 trang. Có lúc ban biên tập nhìn tờ báo in ra trên tấm giấy đen thui mà nhăn mặt... Tất cả chỉ một lý do: thiếu giấy. Và đó là lý do bất khả kháng.
Vậy họ đã làm gì?
"Đã là người làm báo, nhiệt huyết và quyết tâm đưa tờ báo đến tay người đọc, dĩ nhiên không ai trong chúng tôi có thể hài lòng với thực trạng ấy. Lại là những người hoạt động phong trào trước hòa bình, quen xoay xở tìm mọi cách khắc phục khó khăn, thiếu thốn, trở ngại để làm được việc, chúng tôi càng không thể ngồi yên. Chúng tôi đã làm rất nhiều cách để có thể sản xuất giấy in báo, để có tiền đầu tư vào tác nghiệp phóng viên, phụ thêm đời sống anh em, phát triển tờ báo.
Có những lúc hoạt động bị cho là không hợp pháp với chỉ đạo quản lý bấy giờ, nhưng cái "giá đỡ" chúng tôi có chính là sự trong sáng của mục đích làm báo, phụng sự bạn đọc, phụng sự xã hội. Làm việc vô tư, và sau này chúng tôi được coi là những người làm kinh tế báo chí. Tuổi Trẻ chính là tờ báo tiên phong trong kinh tế báo chí của cả nước", ông Trần Minh Đức (Ba Lãng) - nguyên phó tổng biên tập, người chủ trì các hoạt động "kiếm tiền làm báo" của Tuổi Trẻ thời đó - tâm sự.
------------------------
"Chúng tôi thời ấy không có ai biết làm kinh tế, không ai hướng dẫn, cũng không ai cho làm. Nhưng khó khăn quá, báo cần được nuôi sống, anh em cũng cần được nuôi sống, thế thì phải làm".
Kỳ tới: Chòi đạp để làm báo
50 năm Tuổi Trẻ: ‘Không có bạn đọc, không có Tuổi Trẻ hôm nay’
