Ảnh minh họa
Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội khóa XII phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2009. Nhưng sau đó, vào năm 2016, Quốc hội khóa XIV có nghị quyết về việc tạm dừng triển khai dự án. Đứng trước yêu cầu của thời kỳ phát triển mới, cuối năm 2024, Trung ương Đảng, Quốc hội đã xem xét, thống nhất chủ trương tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận (nay thuộc tỉnh Khánh Hòa). Ngay sau đó, Thủ tướng Chính phủ có các quyết định thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân.
Vào 4/2, tại Phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân, Thủ tướng đánh giá phát triển điện hạt nhân, xây dựng nhà máy điện hạt nhân là vấn đề lớn, đại sự quốc gia, vấn đề khó, nhạy cảm nên cần có sự tập trung, đầu tư công sức, trí tuệ tương xứng, phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc và cần thiết thành lập Tổ công tác, tổ giúp việc chuyên trách giúp Ban Chỉ đạo.
Thực tế, nhiều quốc gia bày tỏ mong muốn hỗ trợ Việt Nam phát triển năng lượng hạt nhân. Vào ngày 12/3, tại cuộc gặp Thủ tướng, Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet cho biết Pháp và Tập đoàn EDF muốn tham gia các dự án điện hạt nhân tại Việt Nam. Tiếp đó, ngày 12/4, Bộ trưởng đặc trách Ngoại thương và người Pháp ở nước ngoài cho biết, Pháp sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân.
Trung Quốc cũng 2 lần thể hiện mong muốn hợp tác. Vào ngày 7/3, lãnh đạo Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam đã tiếp Chủ tịch Tập đoàn Tư vấn công trình điện lực Trung Quốc (CPECC), CPECC bày tỏ mong muốn tham gia phát triển điện hạt nhân. Ngày 14/4, FECON và PowerChina ký hợp tác chiến lược trong các lĩnh vực như đường sắt tốc độ cao, điện hạt nhân, điện gió ngoài khơi và logistics.
Với Mỹ, trong ngày đầu tiên của vòng đàm phán thứ 2 Hiệp định Thương mại song phương Việt - Mỹ (19-22/5/2025 tại Washington D.C), hai bên thống nhất chia sẻ thông tin, tiến tới ký MOU giữa Westinghouse và Petrovietnam về phát triển điện hạt nhân. Hai bên sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực then chốt như đầu tư hạ tầng năng lượng (PPP, BOT), chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực kỹ thuật cho ngành điện hạt nhân.
Vào chiều 11/12, Thủ tướng đã điện đàm với Tổng Giám đốc Tập đoàn Nhà nước về Năng lượng nguyên tử Liên bang Nga (Rosatom) Alexey Likhachev về hợp tác phát triển ngành công nghiệp năng lượng nguyên tử, trong đó có Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.
Theo đó, Tập đoàn Rosatom (Nga) cam kết chuyển giao công nghệ, nội địa hoá các sản phẩm hạt nhân cho Việt Nam; hỗ trợ Việt Nam phát triển ngành khoa học, công nghiệp hạt nhân… để sử dụng năng lượng hạt nhân vào mục đích hòa bình, phát triển kinh tế - xã hội; trong đó có xây dựng nhà máy điện hạt nhân với công nghệ hiện đại nhất cùng một số dự án khác.
Vào sáng 29/12 tại Hà Nội, Đại sứ quán Nga tại Việt Nam tổ chức họp báo về kết quả phát triển quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Nga - Việt năm 2025. Đại sứ cho biết dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận - 1 đang được hai bên thảo luận tích cực.
Hiện nay, Nga đang thống trị trên thị trường năng lượng hạt nhân, vượt qua Mỹ, “sản xuất gần như toàn bộ nguồn nhiên liệu của thế giới” cho các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR). SMR là nguồn năng lượng nhỏ gọn và hiệu quả, vượt qua các nhà máy hạt nhân truyền thống khổng lồ về mặt năng lượng, mạnh hơn gấp ba lần.
Trong quá trình xây dựng, Nga thường áp dụng các mô hình 3D tiên tiến để thiết kế và thi công như xây nhà máy điện hạt nhân Akkuyu cho Thổ Nhĩ Kỳ. Công nghệ này tạo ra mô phỏng chính xác về cấu trúc, thiết bị và quy trình vận hành, cho phép kiểm tra và điều chỉnh thiết kế trước khi triển khai thực tế, giúp phát hiện và khắc phục các vấn đề tiềm ẩn từ sớm.
Hệ thống điều khiển và giám sát tại nhà máy điện hạt nhân được số hóa và tự động hóa, đảm bảo an toàn và hiệu quả cao. Công nghệ cho phép theo dõi và kiểm soát toàn bộ hoạt động của nhà máy từ xa, hỗ trợ giám sát liên tục và phát hiện sớm các bất thường. Các thuật toán tiên tiến cũng giảm thiểu rủi ro sự cố và đảm bảo phản ứng nhanh trong tình huống khẩn cấp.
Đáng chú ý, vào tháng 9, Nga tuyên bố sẽ xây dựng hệ thống điện hạt nhân đầu tiên trên thế giới sử dụng chu trình nhiên liệu khép kín tại vùng Tomsk, dự kiến ra mắt vào năm 2030, theo Interesting Engineering. Công nghệ chu trình nhiên liệu khép kín cho phép tái xử lý nhiên liệu đã qua sử dụng, chiết xuất các vật liệu còn hữu ích như plutonium và uranium để chế tạo thành nhiên liệu mới. Nhờ đó, nguồn nhiên liệu được tận dụng tối đa, đồng thời khối lượng và độc tính của chất thải cùng cũng giảm đáng kể.
