Google đã thua 2 vụ kiện chống độc quyền quan trọng trong năm qua. Hoạt động kinh doanh tìm kiếm của công ty bị đe dọa, trong khi cổ phiếu đình trệ. Các công tố viên liên bang đang thúc đẩy gã khổng lồ này thoái vốn khỏi nhiều mảng khác nhau và nếu không có bất kỳ phép màu nào xảy đến, kịch bản trên sẽ thành hiện thực.
Thay vì chống lại sự thay đổi, Google có thể đẩy nhanh quá trình này. Công ty có thể tách những mảng lớn của mình thành các thực thể độc lập, tức tự giải thể trước khi tòa án lệnh giải thể bạn. Trong thời đại mà Big Tech đang bị nghi ngờ, động thái kể trên có thể sẽ được hoan nghênh.
Bộ Tư pháp muốn Google bán trình duyệt Chrome và mạng quảng cáo, có thể là mảng kinh doanh di động Android, để giải quyết các vấn đề độc quyền. Nhưng Gil Luria, một nhà phân tích công nghệ tại D.A. Davidson & Company, một công ty đầu tư có trụ sở tại Montana, lại nghĩ lớn hơn nhiều.
Theo ông, Google đã cung cấp một loạt các sản phẩm và dịch vụ thường không liên quan nhiều đến nhau, bao gồm dịch vụ taxi tự lái Waymo, YouTube, một doanh nghiệp lưu trữ đám mây, một công ty tìm kiếm và một mạng lưới quảng cáo. Giá trị thị trường 2 nghìn tỷ USD chủ yếu được thúc đẩy bởi quảng cáo tìm kiếm - thứ chiếm 50% doanh thu của công ty. Tìm kiếm cũng là bộ phận chịu nhiều áp lực nhất khi trí tuệ nhân tạo bắt đầu trả lời thành công các truy vấn. Lượt tìm kiếm trên Google trong trình duyệt Safari của Apple đã giảm lần đầu tiên vào tháng 4, từ đó kéo theo đà giảm cổ phiếu.
Ông Luria lập luận rằng nếu Waymo được giao dịch công khai, các nhà đầu tư có thể đưa ra mức định giá gần với 1 nghìn tỷ USD của Tesla. YouTube cũng vậy khi so sánh với đối thủ Netflix, một công ty được Phố Wall yêu thích.
Ông Luria ước tính rằng tất cả các bộ phận của Google có thể có giá trị riêng biệt hơn 3,7 nghìn tỷ USD, hoặc gần gấp đôi định giá của công ty hiện nay. Ông viết: “Các nhà đầu tư muốn một cuộc chia tách lớn, chứ không phải các công ty con riêng lẻ”.
Lợi ích khi đó không chỉ đơn thuần là tài chính. Cạnh tranh sẽ được thúc đẩy. Các kỹ sư được giải phóng có thể tạo ra những thứ tuyệt vời như công cụ tìm kiếm Google ban đầu - công cụ đã khiến những người đầu tiên sử dụng nó phải kinh ngạc cách đây 1/4 thế kỷ.
“Khả năng hội đồng quản trị của Google tiến hành theo hướng này có lẽ là dưới 10%. Tuy nhiên, nó sẽ tăng lên mỗi ngày”, ông nói.
Phân tích của nhà phân tích đã thu hút được khá nhiều sự chú ý trên báo chí tài chính. Thời điểm đã chín muồi: Google đang tranh luận với Thẩm phán Amit Mehta, rằng hình phạt đối với hành vi độc quyền tìm kiếm trực tuyến bất hợp pháp không nên quá hà khắc.
Các nhà quản lý tài sản khác cho biết logic của việc chia tách là rõ ràng. Gene Munster, đối tác quản lý tại Deepwater Asset Management, cho biết: “Mặc dù về mặt lý thuyết, việc chia tách thường hứa hẹn sẽ mở khóa giá trị cho cổ đông nhưng lại thất bại trên thực tế. Tuy nhiên, trường hợp này có vẻ là ngoại lệ”.
Có một tiền lệ ở đây. Vào đầu những năm 1980, công ty điện thoại quốc gia AT&T đã chống lại Bộ Tư pháp trong nhiều năm. Lo lắng rằng mình sẽ thua kiện, AT&T đồng ý tự nguyện chia tách. Công ty vẫn giữ các đường dây điện thoại đường dài và cắt giảm 7 công ty khu vực cung cấp dịch vụ gọi điện thoại địa phương. Ít nhất là trong thập kỷ tiếp theo, sự cạnh tranh vẫn tiếp diễn.
Google từ chối bình luận trực tiếp về lập luận của ông Luria. Một phát ngôn viên đã chỉ ra một bài đăng trên blog nói rằng “đề xuất tách Chrome và Android của Bộ Tư pháp” chắc chắn sẽ phá vỡ các nền tảng, gây tổn hại đến các doanh nghiệp và làm suy yếu tính bảo mật.
Thực tế, chia tách Google không đơn giản là “lấy lại công bằng” hay “làm nhỏ người khổng lồ”. Đó là một bước đi đầy rủi ro, có thể dẫn tới hàng loạt hệ quả không lường trước cho thị trường, công nghệ và cả người tiêu dùng toàn cầu. Khi thế giới số đang vận hành trên nền tảng những “siêu thực thể”, giải pháp cần sự điều chỉnh thông minh hơn là đập bỏ toàn bộ hệ thống.
Một hệ sinh thái phân mảnh có thể dẫn đến trải nghiệm rời rạc, chất lượng giảm sút và khó quản lý dữ liệu cá nhân hơn. Tệ hơn, Google có thể buộc phải chuyển một phần chi phí tuân thủ luật pháp sang người dùng – dưới dạng quảng cáo nhiều hơn, hoặc các dịch vụ từng miễn phí sẽ trở thành trả phí.
Google không chỉ là công ty Mỹ, mà còn là một phần hạ tầng số của thế giới. Việc tái cơ cấu sẽ tạo ra chuỗi hiệu ứng không mong muốn: các đối tác doanh nghiệp phải thay đổi chiến lược tích hợp, các startup phụ thuộc vào API của Google có thể bị gián đoạn, người tiêu dùng phải làm quen với giao diện và dịch vụ ít nhất trong ngắn hạn. Trong khi đó, các đối thủ của Mỹ như Trung Quốc đang tăng tốc xây dựng các hệ sinh thái nội địa – một Google bị suy yếu có thể khiến phương Tây mất lợi thế cạnh tranh công nghệ toàn cầu.
Nếu chính phủ Mỹ thực sự thành công trong việc buộc Google chia tách, đây sẽ là tiền lệ lớn cho các vụ kiện tương lai với Amazon, Meta, Apple – những công ty cũng đang trong tầm ngắm. Điều này có thể dẫn tới xu hướng “chặt đầu rắn” thay vì khuyến khích cải tiến hay sửa đổi luật công nghệ.
Theo: The NY Times, WSJ
