Hãng tin CNBC cho hay sa thải đã trở thành một đặc điểm nổi bật của thị trường lao động năm 2025, khi nhiều tập đoàn lớn công bố cắt giảm hàng nghìn việc làm, với động lực đến từ trí tuệ nhân tạo (AI).
Trên thực tế, AI là nguyên nhân của gần 55.000 ca sa thải tại Mỹ trong năm nay, theo công ty tư vấn Challenger, Gray & Christmas.
Tổng cộng, trong suốt năm 2025 đã có khoảng 1,17 triệu việc làm bị cắt giảm, mức cao nhất kể từ đại dịch Covid-19 năm 2020, khi có tới 2,2 triệu ca sa thải được công bố vào cuối năm.
Riêng trong tháng 10, các nhà tuyển dụng Mỹ thông báo cắt giảm 153.000 việc làm, và tháng 11 ghi nhận hơn 71.000 việc làm bị cắt, trong đó AI được nêu là nguyên nhân cho hơn 6.000 trường hợp trong tháng.
Trong bối cảnh lạm phát gây sức ép, thuế quan làm gia tăng chi phí và doanh nghiệp tìm cách thực hiện các biện pháp tiết giảm, AI đã trở thành một giải pháp ngắn hạn hấp dẫn cho bài toán chi phí.
Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã công bố một nghiên cứu vào tháng 11 cho thấy AI hiện đã có thể đảm nhiệm công việc của 11,7% lực lượng lao động Mỹ và giúp tiết kiệm tới 1.200 tỷ USD tiền lương trong các lĩnh vực như tài chính, y tế và các dịch vụ chuyên môn khác.
Tuy nhiên, không phải ai cũng tin rằng AI là nguyên nhân thực sự đứng sau làn sóng cắt giảm việc làm mạnh mẽ này. Fabian Stephany, phó giáo sư về AI và lao động tại Viện Internet Oxford, từng nói với CNBC rằng AI có thể chỉ là một cái cớ.
Theo Stephany, nhiều công ty đã hoạt động rất tốt trong giai đoạn đại dịch và “tuyển dụng quá mức”, còn các đợt sa thải gần đây có thể đơn thuần là một quá trình “tái cân bằng thị trường”.
“Ở một mức độ nào đó, đây là việc sa thải những người mà ngay từ đầu đã không có triển vọng bền vững trong dài hạn. Thay vì thừa nhận rằng ‘chúng tôi đã tính toán sai cách đây hai, ba năm’, họ tìm đến việc đổ lỗi, và nói rằng ‘đó là vì AI’,” ông nói thêm.
Dưới đây là những doanh nghiệp lớn nhất đã viện dẫn AI như một phần trong chiến lược sa thải và tái cấu trúc của họ trong năm 2025.
1. Amazon
Tháng 10, Amazon công bố đợt sa thải lớn nhất trong lịch sử của mình, cắt giảm 14.000 vị trí khối văn phòng, trong bối cảnh hãng muốn đầu tư vào những “canh bạc lớn nhất”, bao gồm cả AI.
“Thế hệ AI này là công nghệ mang tính chuyển đổi lớn nhất mà chúng ta từng chứng kiến kể từ Internet, và nó cho phép các công ty đổi mới nhanh hơn bao giờ hết… Chúng tôi tin rằng cần phải tổ chức tinh gọn hơn, ít tầng nấc hơn và trao quyền sở hữu nhiều hơn, để có thể hoạt động nhanh nhất vì khách hàng và doanh nghiệp,” bà Beth Galetti, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách trải nghiệm con người và công nghệ của Amazon, viết trong một bài blog.
CEO Amazon Andy Jassy đã cảnh báo về các đợt cắt giảm này từ đầu năm, nói với nhân viên rằng AI sẽ làm thu hẹp lực lượng lao động của công ty và gã khổng lồ công nghệ sẽ cần “ít người hơn cho một số công việc đang được thực hiện hiện nay, và nhiều người hơn cho những loại công việc khác”.
2. Microsoft
Microsoft đã cắt giảm tổng cộng khoảng 15.000 việc làm trong năm 2025, và đợt công bố gần nhất vào tháng 7 cho thấy 9.000 vị trí bị đưa vào diện cắt giảm.
CEO Satya Nadella viết trong một bản ghi nhớ gửi nhân viên rằng công ty cần “tái hình dung” sứ mệnh của mình cho “một kỷ nguyên mới”, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của AI đối với Microsoft.
“Trao quyền trong kỷ nguyên AI trông như thế nào? Không chỉ là xây dựng các công cụ cho những vai trò hay nhiệm vụ cụ thể. Đó là xây dựng những công cụ giúp mọi người có thể tự tạo ra công cụ của riêng mình. Đó chính là sự chuyển dịch mà chúng tôi đang thúc đẩy, từ một nhà máy phần mềm sang một cỗ máy trí tuệ, trao quyền cho mọi cá nhân và tổ chức xây dựng bất cứ thứ gì họ cần để đạt được mục tiêu,” Nadella nói.
3. Salesforce
CEO Salesforce Marc Benioff xác nhận vào tháng 9 rằng 4.000 nhân viên hỗ trợ khách hàng đã bị cắt giảm tại công ty nhờ sự hỗ trợ của AI.
“Tôi đã giảm từ 9.000 người xuống còn khoảng 5.000, vì tôi cần ít người hơn,” Benioff nói trong một cuộc phỏng vấn trên podcast The Logan Bartlett Show.
Trước đó vào mùa hè, Benioff tiết lộ rằng AI đã đảm nhận tới 50% khối lượng công việc tại công ty.
4. IBM
CEO của tập đoàn công nghệ toàn cầu IBM, ông Arvind Krishna, nói với Wall Street Journal vào tháng 5 rằng các chatbot AI đã tiếp quản công việc của vài trăm nhân viên trong bộ phận nhân sự.
Tuy nhiên, khác với một số công ty khác viện dẫn AI để cắt giảm nhân sự, Krishna thừa nhận rằng IBM đã tăng cường tuyển dụng ở những lĩnh vực đòi hỏi tư duy phản biện cao hơn, như kỹ thuật phần mềm, bán hàng và marketing.
Tháng 11, công ty công bố cắt giảm 1% nhân sự trên toàn cầu, có thể ảnh hưởng tới gần 3.000 nhân viên.
5. CrowdStrike
Hãng phần mềm an ninh mạng CrowdStrike cho biết vào tháng 5 rằng họ sẽ sa thải 5% lực lượng lao động, tương đương khoảng 500 nhân viên, và trực tiếp quy nguyên nhân cho AI.
“AI từ lâu đã là nền tảng cho cách chúng tôi vận hành,” đồng sáng lập kiêm CEO George Kurtz viết trong một bản ghi nhớ kèm theo hồ sơ nộp cho cơ quan quản lý chứng khoán. “AI làm phẳng đường cong tuyển dụng của chúng tôi và giúp đổi mới từ ý tưởng đến sản phẩm nhanh hơn. Nó tinh giản quá trình đưa sản phẩm ra thị trường, cải thiện kết quả cho khách hàng và nâng cao hiệu quả trên cả khối vận hành tiền tuyến lẫn hậu cần. AI là một ‘bộ khuếch đại sức mạnh’ trên toàn bộ doanh nghiệp.”
6. Workday
Tháng 2, nền tảng nhân sự Workday là một trong những công ty đầu tiên trong năm nay thông báo cắt giảm 8,5% lực lượng lao động, tương đương khoảng 1.750 việc làm, khi công ty tăng cường đầu tư vào AI.
CEO Workday Carl Eschenbach cho biết các đợt sa thải là cần thiết để ưu tiên đầu tư cho AI và giải phóng nguồn lực.
*Nguồn: CNBC
